Blik op het instrumentenpark van Sasma, met van voor naar achter de GC, UV-meter, dichtheidsmeter en de Büchi K-365 DistLine stoomdestillator.

Op deze plek vinden regelmatig geur- en smaaksessies plaats van met name alcoholen die door Sasma worden verhandeld voor de food & beverage markt.

De groeiende food & beverage markt wordt bediend met twee productgroepen: neutrale alcoholen en gedistilleerde dranken & distillaten. Neutrale alcoholen kenmerken zich door een zuiverheidspercentage van 96%. Omdat ze meerdere keren zijn gedistilleerd hebben ze een neutrale smaak en geur, zijn ze mooi helder en bevatten ze hele lage niveaus van verontreinigingen. Ze zijn daarmee bij uitstek geschikt voor bijvoorbeeld gins. Veelgebruikte grondstoffen zijn granen en suikerriet, maar het assortiment biedt ook neutrale alcoholen op basis van onder andere appels, maïs, druiven, aardappel en rogge.

Bij de productgroep gedistilleerde dranken & distillaten moet je denken aan alles wat je in de slijterij kunt kopen, zoals whiskey, rum, cognac, enzovoorts. Maar dan niet in flessen, maar in bulk. Afnemers van dergelijke partijen zijn veelal blenders en bottelaars.

Het laboratorium is uitgerust met labmeubilair van Köttermann Laboratoriuminrichting, dat tevens de twee Exploris zuurkasten heeft geleverd en geïnstalleerd

De eerste metingen lieten al duidelijk zien dat de stoomdestillatie precies doet wat ie moet doen. “Bij monsters die aanvankelijk afwijkingen van 0,04 tot 0,05 ten opzichte van de opgave van de leverancier lieten zien, was die nu maximaal 0,002. Dat is ruim binnen de foutmarges die we voor de dichtheidsmeting hanteren. Dat betekent dat we vooral bij de gedistilleerde dranken nog beter grip hebben op de specificaties, wat ten goede komt aan de kwaliteit van onze leveringen.”

Nauwelijks verschil

Met het nieuwe stoomdestillatie-apparaat kan de QC-afdeling goed uit de voeten. “Het is een heel dedicated apparaat met duidelijke procedures. Je hoeft alleen de destillatietijd in te stellen, die overigens extreem kort is. Als je doet wat je moet doen kan er niets misgaan. Op zich is het geen complex proces, al moet je natuurlijk wel heel nauwkeurig zijn omdat je volumetrisch werkt. De alcohol die vanuit de 300 ml destillatiekolf uiteindelijk in een volumetrische maatkolf komt moet je bijvoorbeeld heel precies tot de meniscus aanvullen. Verder moet je voor de uiteindelijke dichtheidsmeting goed de temperatuur van het monster in de gaten houden. Het is belangrijk om bij een gestandaardiseerde temperatuur te meten. Hiervoor moet je het goed gehomogeniseerde monster incuberen bij 20 °C”, aldus Floor.

Duidelijke procedure

Een getrainde ‘neus’ kan precies ruiken
om welke contaminant het gaat.

Met de toenemende activiteiten voor de food & beverage markt neemt ook het aantal dichtheidsmetingen toe van gedistilleerde dranken als whiskey. “Daar vonden we aanvankelijk afwijkende waardes als we de monsters met de normale dichtheidsmeter bepaalden. Een eerste aanname dat dit te maken zou hebben met onnauwkeurigheid van het instrument bleek niet te kloppen. Uit nader onderzoek bleek dat suikers invloed hebben op de dichtheid, en dus ook op het alcoholpercentage. We moesten dus een manier vinden om de dichtheid te kunnen meten van de zuiver whiskey, dat wil zeggen de whiskey zonder de suikers en eventuele andere additieven”, vertelt Floor.

Het basisinstrumentarium voor het alcohollab bestaat uit een GC, een dichtheidsmeter en een UV-meter. Met de GC worden de meest voorkomende componenten in een alcoholmengsel gemeten. Uiteraard is dat ethanol, maar in de spectra willen ook wel eens pieken verschijnen van aldehydes, esters, methanol en hogere alcoholen. In die zin is de GC-analyse een zuiverheidsanalyse. Dat kan ook met de UV-meter, waarbij veelal andersoortige onzuiverheden in de oplossing het licht net iets anders doorlaten dan bij zuivere alcohol.

De belangrijkste meting is met de dichtheidsmeter, waarmee de dichtheid een maat is voor het alcoholpercentage. Dat percentage is feitelijk de belangrijkste specificatie voor het merendeel van de producten. Bovendien mag het percentage in geval van consumentenproducten niet meer dan 0,3% afwijken van de waarde die op het etiket staat vermeld. Niet in de laatste plaats in verband met de accijnzen die zijn gerelateerd aan het alcoholpercentage.

Het in 2002 opgerichte Sasma is een van de grootste onafhankelijke leveranciers ter wereld van premium alcoholen, organische alcoholen en gedistilleerde dranken in bulk. Het bedrijf betrekt van meer dan 50 distilleerders van over de hele wereld deze producten en levert die aan met name de cosmetica-, elektronica- en farmaceutische industrie, alsmede bedrijven in de food & beverage markt. Sasma heeft in Antwerpen twee grote magazijnen voor opslag van aangekochte bulkpartijen, die later worden uitgeleverd. Ook regelt het bedrijf zogenaamde drop-shipments, waarbij een partij rechtstreeks van fabrikant naar klant gaat. Transport gebeurt in bulktanks of in containers die zijn gevuld met bulkdrums.

Bij de industriële non-food alcoholen gaat het veelal om producten met een zeer hoge zuiverheid, tot 99,9%. Toepassingen zijn bijvoorbeeld schoonmaken van hoogwaardige componenten als elektronicachips, ontsmetten, als oplosmiddel in allerhande formuleringen en (!) gebruik in laboratoria. Belangrijk voor met name de farmacie zijn GMP- en USP-certificeringen.

Er worden in het laboratorium vooral analyses uitgevoerd op zuiverheid en dichtheid van alcoholen, die door Sasma worden verhandeld. Daarbij ligt de focus op producten van nieuwe leveranciers. “We analyseren niet alle partijen die worden verhandeld. Met sommige leveranciers hebben we al heel lang een relatie, dus we weten wel wat de kwaliteit is, en dat we kunnen vertrouwen op het analysecertificaat dat we bij de inkoop van iedere partij ontvangen. Bij nieuwe leveranciers vragen we standaard een monster op en analyseren het, zodat we weten of we het wel willen en/of kunnen verkopen”, licht Floor toe.

Verschillen in dichtheid

Beknopt analysepakket

De oplossing hiervoor is gevonden in voorbewerking van het monster aan de hand van stoomdestillatie. Bij dit proces destilleer je onder milde condities de alcohol uit het monster, die je vervolgens opvangt in een maatcilinder. Van de dan zuivere alcohol kan je daarna met de dichtheidsmeter het alcoholpercentage bepalen.


Sasma heeft hiervoor onlangs geïnvesteerd in de K-365 DistLine van Büchi Labortechnik. “Het lag vrij voor de hand om weer met Büchi in zee te gaan, omdat we in het vorige pand ook al gebruik maakten van apparatuur van dit bedrijf. De stoomdestillator deelden we toen met een in het zelfde gebouw gevestigde producent van desinfectanten en is daar na onze verhuizing achtergebleven”, vertelt Floor.

Stoomdestillatie

Organische alcoholen

Uitgebreide portfolio

Vinger aan de pols

Vanuit de food & beverage en de cosmeticamarkt is een groeiende vraag naar organische alcoholen. Het gaat dan om dezelfde productclassificaties als in het standaard assortiment, maar dan met een certificaat dat er geen pesticiden en kunstmest is gebruikt bij de productie van de grondstoffen en de verdere verwerking en verpakking. Omdat steeds meer cosmetica vanwege consumentenvraag een biologisch predicaat willen krijgen, moet de hele keten biologisch zijn, dus ook de alcoholen die in de cosmetica worden verwerkt. Ook binnen de food&beverage markt is deze ontwikkeling consumentgedreven. Reden waarom Sasma vrij recent producten als organische whiskey, organische rum en organische gin aan het assortiment heeft toegevoegd.

De analyses, die met de betreffende certificeringen te maken hebben, worden niet bij Sasma uitgevoerd. “Dat is aan de producenten van de grondstoffen, die dergelijke gespecialiseerde analyses veelal bij externe labs uitbesteden. Wij vragen dan wel het meetrapport op. En met het biologisch certificaat dat aan de grondstof is gekoppeld kunnen wij het verhandelen als organische alcohol”, vertelt Floor.

Als je het laboratorium van Sasma in Zoetermeer binnenkomt valt direct een enorme constructie op die boven een labtafel met ingebouwde spoeleenheid hangt. Aan de onderkant daarvan hangen netjes in het gelid zo’n tweehonderd wijnglazen op de kop; daarboven zijn twee schappen gevuld met de bekende huisjes van onze nationale luchtvaartmaatschappij. Met de food & beverage als belangrijke markt voor Sasma voor het leveren van bulkalcoholen in gedachten sta je met de eerste associatie van ‘verzamelplek voor de vrijmibo’ direct op het verkeerde been. “Nee hoor, hier vindt serieus analysewerk plaats. We ruiken regelmatig alcoholmonsters op mogelijke onzuiverheden in de geur. Die zijn vaak in hele lage concentraties aanwezig. Zo laag dat je ze met een GC niet goed kunt aantonen. Een getrainde ‘neus’, waarvan we er hier drie hebben rondlopen, kan precies ruiken om welke contaminant het gaat”, vertelt Floor Vercouteren, die sinds anderhalf jaar voor het laboratorium verantwoordelijk is.