Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie en bewegingswetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, opent op 26 september het conferentieprogramma van LabNL, dé vakbeurs voor laboratoriumtechnologie. De bekende wetenschapper zal zijn licht laten schijnen over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap en wat we te weten zijn gekomen over onze hersenen. Een extra reden om LabNL te bezoeken, die plaatsvindt van 26 tot en met 28 september in de Jaarbeurs Utrecht.

De openingskeynote van Scherder vormt de basis voor een uitgebreid driedaags lezingenprogramma tijdens LabNL. Op de eerste beursdag (dinsdag 26 september) ligt de focus op laboptimalisatie. Sprekers uit de wetenschap en praktijk vertellen je hoe je sneller en nauwkeuriger kunt werken in het lab. Het programma op de woensdag richt zich op life science, terwijl er op de slotdag aandacht is voor detectie- en scheidingstechnieken.

Conferentieprogramma
In januari zijn verschillende groepen van (potentiële) deelnemers van LabNL samengekomen om het inhoudelijke programma vorm te geven. Binnen de drie thema’s –laboptimalisatie, life science en detectie- en scheidingstechnieken– is nagedacht over de seminaronderwerpen, interactieve sessies en workshops. Enthousiast was men over de combinatie van een lezingenprogramma en hands-on activiteiten zoals workshops en ‘tips & trucs’-sessies.

Mogelijke onderwerpen voor laboptimalisatie, waarbij sprekers uit de wetenschap en praktijk inzoomen op sneller, efficiënter en nauwkeuriger werken in het lab, zijn:

• Van manuele naar geautomatiseerde methodes
• Data
• Lean laboratorium workshop
• Ergonomie workshop

Op het gebied van life science komen toonaangevend onderzoek op het gebied van celbiologie en technieken als Next Gen Sequencing aan de orde in onderwerpen als:

• Ontwikkelingen in DNA-technologieën
• Diagnostiek
• Duurzaamheid
• Sample management

Voor detectie- en scheidingstechnieken is het doel om bezoekers te helpen met het verbeteren van de productiviteit en analyseresultaten. Beoogde onderwerpen zijn:

• Superkritische vloeistofchromatografie (SFC)
• Workshop ‘Welke kolom kies ik voor welke applicatie’
• Basisoverwegingen bij de selectie van een apparaat
• Voor- en nadelen van detectiesystemen
• PFAS-analyse

Ideeën welkom
Enkele sprekers op het gebied van ‘Ontwikkelingen in DNA-technologieën’ zijn al bekend. Johan den Dunnen van LUMC zal een lezing houden over een op DNA gebaseerde gezondheidszorg. Raymond Staals van de WUR (uit de groep van John van der Oost) zal vertellen over CRISPR-Cas en hoe de technologie zich de afgelopen tien jaar heeft ontwikkeld. Ook geeft hij een blik naar de toekomst met een paar nieuwe toepassingen.

Ook is er wat betreft de invulling van de programma’s een samenwerking aangegaan met Avans+. Het gaat in dit geval om hele concrete sessies, waar de medewerkers in het lab direct iets aan hebben. Zoals ‘welke kolom kies ik voor welke applicatie’ en ‘voor- en nadelen van detectiesystemen’.

In de loop van dit voorjaar zullen het conferentieprogramma en de hands-on activiteiten nader worden ingevuld. Ideeën hiervoor zijn altijd welkom bij Wendy Debets, branchemanager Laboratorium Technologie; e-mail: wendy@fhi.nl; tel. 033-465 75 07.

Hal 7
Als bezoeker word je door tientallen exposanten op de beursvloer in hal 7 van de Jaarbeurs uitgebreid geïnformeerd over de nieuwste technologieën, oplossingen en tools voor het laboratorium. Tegelijkertijd met LabNL wordt eveneens in hal 7 Electronics & Applications, een vakbeurs voor de elektronicamarkt, georganiseerd. Beide beurzen zijn na registratie kosteloos te bezoeken.

LabNL 2023
LabNL 2023 wordt gehouden van 26 tot en met 28 september 2023 in de Jaarbeurs Utrecht. Je vindt hier informatie over de nieuwste technologieën, oplossingen en tools voor het laboratorium. De deelnemende exposanten informeren je tijdens LabNL over de laatste innovaties en producten. Een nog nader in te vullen conferentieprogramma behandelt thema’s die van belang zijn voor iedere labmedewerker. Denk aan laboptimalisatie, detectie- en scheidingstechnieken en innovaties in de life sciences.

Da Vinci is sinds 17 maart 2023 nu ook ISO 14001 gecertificeerd.

Door het invoeren van dit milieumanagementsysteem kan de veelzijdige aanbieder van chromatografische oplossingen zijn organisatie en processen doelmatig aansturen op milieuaspecten. Ook kan zo een concrete bijdrage worden geleverd aan een beter milieu, een veiligere werkomgeving én een duurzaam ondernemerschap.

Sinds 2017 is Da Vinci ISO 9001:2015 gecertificeerd, waardoor het bedrijf continu zijn kwaliteit kan borgen en de betrouwbaarheid van zijn producten en diensten verder kan verhogen.

De scope voor het kwaliteits- en milieumanagementsysteem van Da Vinci omvat: het ontwikkelen, samenstellen, leveren, installeren en onderhouden van analytische meetopstellingen in industriële en wetenschappelijke analytische laboratoria (inclusief software, services en verbruiksartikelen).

Nanoplastics verstoren de ontwikkeling. Meiru Wang, onderzoeker bij het Instituut Biologie Leiden, keek naar de extreme effecten die piepschuim nanodeeltjes kunnen hebben, met kippenembryo’s als model. Haar resultaten zijn alarmerend. Zeker omdat nanoplastics overal zijn. In de lucht, drijvend door onze zeeën en rivieren, in cosmetica en shampoo. Onderzoekers kijken nu zelfs of we ze in menselijke medicijnen kunnen gebruiken.

“We zien misvormingen in het zenuwstelsel, hart, ogen en andere delen van het gezicht”, vertelt Wang. “We gebruiken daarvoor een hoge concentratie van piepschuim nanodeeltjes, die we normaal niet in een organisme zien. Maar het laat zien wat nanoplastics kunnen doen in extreme gevallen bij erg jonge embryo’s. En dat geeft ons richtlijnen van wat kan gebeuren in minder ernstige gevallen in de ontwikkelingsfase in het echt.”

Nanoplastics richten zich op stamcellen
De nanodeeltjes lijken de neural crest cellen als doelwit te hebben, zag Wang. Deze stamcellen vormen zich vroeg in de ontwikkeling van alle vertebraten. De neural crest cellen starten in wat uiteindelijk het beenmerg zal zijn, en verplaatsen zich door het ontwikkelende lichaam om een deel van het zenuwstelsel te gaan functioneren. Ook vormen ze op deze manier verschillende belangrijke organen, zoals slagaders, het hart en gezicht.

Maar wanneer nanodeeltjes de neural crest cellen omringen, gaat het mis. Michael Richardson, begeleider van Wang, legt uit: “Wanneer je het achterliggende mechanisme snapt, valt de rest op zijn plek. Wij zien dat de plastics blijven plakken aan de neural crest cellen, waardoor de cellen afsterven. De stamcellen zijn normaal gesproken plakkerig, waardoor ze tijdens de ontwikkeling kleven aan de organen waar ze nodig zijn. Een goed metafoor is het maken van deeg. Als je bijvoorbeeld brood maakt, gebruik je bloem zodat het deeg niet meer blijft plakken. In dit geval is het echter zo dat dit juist de verplaatsing van de cellen tegenhoudt.”

Mechanismes vinden
Het onderzoeksproject betrok meerdere onderzoekscentra, waaronder het CML. Hun nieuwe wetenschappelijke directeur, Martina Vijver, is Wangs co-begeleider. “Omdat de plastics zo klein zijn, is het met gebruikelijke technieken onmogelijk om ze te zien. Dat maakt het lastig om onderzoek te doen. We kunnen ze alleen zien wanneer we ze fluorescent labelen”, legt Richardson uit. “Samenwerken is cruciaal, want duidelijke resultaten kun je alleen samen bereiken.”

De onderzoeker vervolgt: “Bij Naturalis Biodiversity Center in Leiden, konden Martin Rücklin en Bertie Joan van Heuven een 3D reconstructie van de embryo's maken, zodat we de misvormingen in kaart konden brengen. En met hoge resolutie X-rays in Zwitserland, konden we zien wat in het hart gebeurde. Ervaren onderzoekers van het LUMC kon ons vervolgens uitleggen wat we zagen.”

Stap vooruit
Wang is erg blij met het onderzoek, ondanks de zorgwekkende resultaten. “In onderzoek begint alles met een vraagteken, waarbij je zelf de gaten kunt invullen. Ik heb veel geweldige supervisors en collega’s, die mij aanmoedigen en zelfverzekerder maken. Dit onderzoek is slechts één stap om de uiteindelijke effecten van nanoplastics op hun omgeving te bekijken. En zeker omdat onderzoekers nu kijken naar het gebruik in menselijke medicijnen, denk ik dat we moeten oppassen voordat we deze drastische effecten in mensen zullen zien.’

Büchi Labortechnik heeft met de acquisitie van Sepiatec superkritische vloeistofchromatografie (SFC)-systemen toegevoegd aan het assortiment voor preparatieve chromatografie. Dankzij een slim systeemontwerp en een aanzienlijke vermindering van het gebruik van organische oplosmiddelen, maakt de Sepiatec SFC-lijn een efficiëntere en milieuvriendelijkere zuivering mogelijk.

“Door groeiende economische en ecologische zorgen staan laboratoria onder toenemende druk om groener, sneller en goedkoper te werken”, zegt dr. Ruedi Hartmann, Director Business Areas & Vertical Markets bij Büchi Labortechnik. “Velen wenden zich tot SFC in plaats van of aanvullend aan traditionele preparatieve HPLC, voornamelijk vanwege het gebruik van kooldioxide als alternatief voor organische oplosmiddelen. Met SFC kan het gebruik van dure, gevaarlijke en milieubelastende mobiele fasen drastisch worden verminderd, terwijl voor vele soorten verbindingen toch kortere analysetijden en een hoge scheidingsefficiëntie worden bereikt. SFC is aantoonbaar sneller dan prep HPLC.”

“Door gebruiksvriendelijkheid en flexibiliteit te combineren in het kleinste SFC-systeem op de markt, hopen we SFC voor iedereen toegankelijk te maken”, vervolgt Hartmann. De Sepiatec SFC-instrumenten, die zijn ontworpen om een grote verscheidenheid aan toepassingen mogelijk te maken, vormen een perfecte toevoeging op Büchi's bestaande portfolio van preparatieve chromatografieoplossingen.”

Samen met systemen voor flashchromatografie & prep HPLC, chromatografiekolommen, cartridges en accessoires, ondersteunt Büchi Labortechnik klanten in de farmaceutische, chemische en biotechnologische industrie bij hun inspanningen om efficiëntie te maximaliseren en tegelijkertijd de hoogste zuiverheid voor hun verbindingen te realiseren.

Om de service naar klanten verder uit te breiden heeft Greiner Bio-One nu ook een live chatfunctie, inmiddels gemeengoed in de B2C (business to consumer) markt, in de website geïntegreerd. Achter deze chatfunctie zit een team van toegewijde operators die de klant zo snel als mogelijk de juiste antwoorden op hun vragen geeft. Of het nu gaat om bijvoorbeeld technische vragen, over leveringen of monsteraanvragen.

Uiteraard is de Greiner Bio-One klantenservice ook nog steeds op de ‘ouderwetse’ manieren bereikbaar: per telefoon en e-mail.

Chemisch afval netjes verwerken, handschoenen uit bij het opnemen van de telefoon en de zuurkast correct gebruiken. Natuurlijk gaat het in veel laboratoria hartstikke goed op het gebied van veiligheid. Maar in veel labs schieten deze simpele basishandelingen erbij in. Vanwege tijdsgebrek, een bepaalde bedrijfscultuur of omdat mensen simpelweg de noodzaak niet inzien. Arbeidshygiënist Corné Bulkmans ziet dat ook: “Iedereen weet wat er mis kan gaan als je de veiligheidsregels niet in acht neemt. Je denkt al snel ‘bij mij gaat het niet mis’. Maar je kunt ook anderen in gevaar brengen. Dat stukje bewustwording ontbreekt nog vaak, zie ik.”

Bulkmans kan het weten. Al jaren bezoekt hij vanuit zijn eigen consultatiebureau Muopo en voor Stichting PHOV met grote regelmaat laboratoria, die hem inhuren om eens te komen kijken en een Risico-Inventarisatie en Evaluatie te maken, een RI&E. “Dan loop je eens rond door zo’n lab en neem je alles onder de loep. Je praat met werknemers, zet enquêtes uit. Je evalueert risico’s en herkent gevaren. We kijken echt op werkplekniveau wat er verkeerd gaat en beter kan. Daar maak je een rapport van, een RI&E.”

Ongeluk in een klein hoekje
Een laboratorium is feitelijk een kleine afspiegeling van een grote productieomgeving. De gevaren bestaan op een kleinere schaal, waardoor ze minder opvallen of zichtbaar zijn. “Een laborant is vaak met heel veel kleine hoeveelheden stofjes bezig. Dat maakt voor even niet uit, daar merk je niks van. Maar wat doen al die stofjes samen op termijn met je lichaam? Daar weten we wetenschappelijk nog veel te weinig van”, weet Bulkmans. “Denk ook aan nieuwe geneesmiddelen. De langetermijneffecten weet je niet. Maar ben je bewust van de risico’s, dat is al stap één.”

Daarbij komen ook de nieuwste ontwikkelingen. “Veel labs mechaniseren. Daar komt nieuwe apparatuur bij kijken, dan is het belangrijk dat je goed in kaart brengt of dat ook nieuwe gevaren met zich meebrengt. De laatste tijd gaat het ook veel over tinnitus. Hoe is het in een lab met de decibellen gesteld? Brengt het in kaart, laat er een analyse op los. Maar ben ook niet bang je mond open te trekken. Stel misstanden aan de kaak. Je doet het voor je eigen veiligheid en die van anderen.”

Gestrekt been
Hoe zorg je nu dat je samen goed op de veiligheid let? “Er mag op de opleidingen wel wat meer aandacht voor zijn. En het is belangrijk dat er een open cultuur heerst in een lab. Maar het is natuurlijk lastig om elkaar aan te spreken. Dat is voor ons lekker makkelijk. Wij komen ergens binnen, kunnen alles benoemen en mogen er met gestrekt been in. Dan kun je dingen zeggen die een werknemer niet zo snel zou zeggen omdat die aan zijn of haar carrière denkt. Als wij dan onze RI&E afhebben is het verder aan het bedrijf.” Met een lach: “Maar meestal luisteren ze gelukkig wel naar ons.”

In zo’n RI&E gaat het niet alleen over zuurkasten en handschoenen. Maar ook over dingen waar je niet meteen aan zou denken maar die eigenlijk ook onder veiligheid vallen. Bulkmans: “Denk aan ongewenste omgangsvormen, hoge werkdruk, intimidatie op de werkvloer. Ook die zaken staan in de Arbowet en het is onze taak om daar op te letten. Met z’n allen. We zien regelmatig dat er tussen de 15% en 30% van de mensen in een lab aangeeft dat ze gepest worden. Cijfers waar je van schrikt. Gelukkig krijgt deze sociale kant de laatste jaren meer aandacht.”

LabSafety event
Tijdens het LabSafety event, op 23 mei 2023 in het Van der Valk hotel in Vianen, ligt de focus op de veiligheid in het lab. Het evenement heeft een gevarieerd lezingenprogramma, waarbij experts en veiligheidskundigen vanuit diverse vakgebieden aan het woord komen. Je komt er ook veel te weten over een veilige inrichting van het lab, producten en apparatuur die veilig werken bevorderen. Ook een tiental bedrijven laat producten en diensten op het gebied van veiligheid, waaronder Salm en Kipp.

Ontwikkel je gaschromatografie en/of massaspectrometrie kennis en vaardigheden door één van de trainingen van Da Vinci Laboratory Solutions te volgen. Kies uit een basistraining of een training waarbij je praktijkervaring opdoet in het onderhoud en troubleshooting. Natuurlijk kan je deze trainingen ook combineren om het maximale uit een gaschromatograaf of massaspectrometer te halen.

Tijdens de ééndaagse basistraining maak je kennis met de principes van de gaschromatografische (GC) of massaspectrometrische (MS) techniek. Daarna komen de verschillende onderdelen van de GC of MS één voor één aan bod; van injectie tot en met detectie.

Wil je ook zelf het onderhoud uitvoeren, problemen herkennen en oplossen? Schrijf je dan in voor de tweedaagse training onderhoud en troubleshooting, waarbij je afwisselend in theoretische en praktische sessies meer leert van onze GC en MS specialisten. De eerste GC training in 2023 is door de deelnemers beoordeeld met een score van goed tot uitstekend.

De trainingen zijn gebaseerd op het gaschromatografische platform van Agilent Technologies en worden gehouden in het applicatie laboratorium op het Da Vinci hoofdkantoor in Rotterdam.

Naast deze trainingen biedt Da Vinci de volgende cursussen aan:

• Eéndaagse Micro GC training
• Tweedaagse GERSTEL monsterintroductie training
• Eéndaagse DHA PetroReporter training
• Eéndaagse SimDist PetroReporter training
• Maatwerktrainingen op locatie

De eerstvolgende training is een GC basistraining, onderhoud & troubleshooting die op 20 – 22 juni 2023 zal plaatsvinden.

In dit Antoni van Leeuwenhoek Jaar is tot 7 januari 2024 in Rijksmuseum Boerhaave in Leiden in de tijdelijke tentoonstelling Onvoorstelbaar de de microwereld te zien die Antoni van Leeuwenhoek 350 jaar geleden ontdekte.

Antoni van Leeuwenhoek was een Nederlandse lakenhandelaar, die vooral bekend werd door zijn zelfgemaakte microscoop, waarmee hij een een compleet nieuwe wereld ontdekte. Antoni gebruikte vergrotende lenzen voor het controleren van stoffen. Hij maakte zelf een microscoopje dat zo goed bleek te zijn, dat deze als eerste de microwereld blootlegde.

Van Leeuwenhoek maakte honderden microscopen en toch zijn er, voor zover bekend, wereldwijd maar elf exemplaren bewaard gebleven, waarvan vijf in de collectie van Rijksmuseum Boerhaave. De microscoop van Van Leeuwenhoek is zelfs zo bijzonder, dat deze in 2018 is verkozen is tot Pronkstuk van Nederland en de Nachtwacht van Rembrandt achter zich liet.

In de tentoonstelling Onvoorstelbaar ervaart de bezoeker de verwondering en het plezier van de eerste kijkjes in de microwereld. Te zien is de unieke collectie waar Van Leeuwenhoek en zijn tijdgenoten mee werkten en waarmee de microwereld letterlijk zichtbaar wordt: de microscopen, tekeningen en brieven. Maar ook de ontwikkelingen binnen de microscopie en de technieken die gebruikt worden komen aan bod.

Naast originele microscopen van Van Leeuwenhoek worden in de tentoonstelling oorspronkelijke tekeningen en handgeschreven brieven van het microleven door Antoni van Leeuwenhoek zelf getoond. Voor de tentoonstelling worden de drie originele boeken, waarin alle brieven en tekeningen van Antoni van Leeuwenhoek zijn samengebonden, door de Royal Society uit Londen overgebracht.

In de tentoonstelling is ook aandacht voor Visualizing the Unknown, een groot internationaal onderzoek naar beelden uit de beginjaren van de microscopie. Dit zes jaar durende onderzoek richt zich vooral op de vraag hoe zeventiende-eeuwse microscopisten hun baanbrekende ontdekkingen visueel vastlegden en deelden. Ook krijgt de prachtige microfotografie, die van Wim van Egmond voor dit project heeft gemaakt, een plek in de tentoonstelling.

De Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Microbiologie reikt ieder decennium de internationale prestigieuze onderscheiding uit voor baanbrekend microbiologische wetenschap. De laatste medaille werd in 2015 door Craig Venter in ontvangst genomen. Speciaal ter gelegenheid van het Antoni van Leeuwenhoek Jaar wordt de Medaille in 2023 weer uitgereikt. De medaille wordt in de tijdelijke tentoonstelling opgenomen.